Quyền Liên Quan Là Gì? Những Đối Tượng Nào Được Bảo Hộ Quyền Liên Quan?

Trong lĩnh vực Sở hữu trí tuệ, quyền liên quan là gì, nó đóng vai trò quan trọng như thế nào trong việc bảo vệ và quản lý các tác phẩm và hiện tượng liên quan? vì sao phải bảo hộ quyền liên quan. Để hiểu rõ hơn về quyền liên quan, Công ty A&Z chúng tôi sẽ giải thích cụ thể về quyền và quy định, mang đến thông tin chính xác và dễ hiểu nhất.

Quyền liên quan là gì?

Căn cứ theo quy định tại khoản 3 Điều 4 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 (được sửa đổi bởi khoản 2 Điều 1 Luật Sở hữu trí tuệ sửa đổi 2009) quy định về khái niệm quyền liên quan đến quyền tác giả như sau: Quyền liên quan đến quyền tác giả (sau đây gọi là quyền liên quan) là quyền của tổ chức, cá nhân đối với cuộc biểu diễn, bản ghi âm, ghi hình, chương trình phát sóng, tín hiệu vệ tinh mang chương trình được mã hóa.

Những đối tượng nào được bảo hộ quyền liên quan quyền liên quan?

Căn cứ theo quy định tại Điều 17 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 thì những đối tượng quyền liên quan sau đây sẽ được bảo hộ:

• Cuộc biểu diễn được bảo hộ nếu thuộc một trong các trường hợp sau đây:
  • Cuộc biểu diễn do công dân Việt Nam thực hiện tại Việt Nam hoặc nước ngoài;
  • Cuộc biểu diễn do người nước ngoài thực hiện tại Việt Nam;
  • Cuộc biểu diễn được định hình trên bản ghi âm, ghi hình được bảo hộ theo quy định tại Điều 30 của Luật này;
  • Cuộc biểu diễn chưa được định hình trên bản ghi âm, ghi hình mà đã phát sóng được bảo hộ theo quy định tại Điều 31 của Luật này;
  • Cuộc biểu diễn được bảo hộ theo điều ước quốc tế mà Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên.
• Bản ghi âm, ghi hình được bảo hộ nếu thuộc một trong các trường hợp sau đây:
  • Bản ghi âm, ghi hình của nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình có quốc tịch Việt Nam;
  • Bản ghi âm, ghi hình của nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình được bảo hộ theo điều ước quốc tế mà Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên.
• Chương trình phát sóng, tín hiệu vệ tinh mang chương trình được mã hoá được bảo hộ nếu thuộc một trong các trường hợp sau đây:
  • Chương trình phát sóng, tín hiệu vệ tinh mang chương trình được mã hoá của tổ chức phát sóng có quốc tịch Việt Nam;
  • Chương trình phát sóng, tín hiệu vệ tinh mang chương trình được mã hoá của tổ chức phát sóng được bảo hộ theo điều ước quốc tế mà Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên.
• Cuộc biểu diễn, bản ghi âm, ghi hình, chương trình phát sóng, tín hiệu vệ tinh mang chương trình được mã hoá chỉ được bảo hộ theo quy định tại các khoản 1, 2 và 3 Điều này với điều kiện không gây hại đến quyền tác giả.

Các thủ tục bảo hộ liên quan tới quyền liên quan

Hồ sơ để bảo hộ quyền liên quan là gì? Cần chuẩn bị gì cho hồ sơ đăng ký quyền liên quan?

• Văn bản đăng ký quyền liên quan, quyền tác giả. Chuẩn bị giấy ủy quyền nếu người thực hiện đăng ký là người được ủy quyền.
• Hai bản sao tác phẩm hoặc hai bản sao bản định hình đối tượng đăng ký quyền tác giả, quyền liên quan.
• Các tài liệu, văn bản chứng minh người nộp đơn có quyền nộp đơn nếu người này thụ hưởng quyền nộp đơn từ người khác do được thừa kế hay chuyển giao.
• Nếu tác phẩm, đối tượng đăng ký quyền liên quan có nhiều tác giả hay nhiều chủ sở hữu thì phải có văn bản đồng ý của các đồng tác giả, đồng chủ sở hữu chung.
• Tiến hành kiểm tra, phân tích, đánh giá tính hợp pháp của hồ sơ và công chứng các giấy tờ có liên quan.
• Hoàn thiện bộ hồ sơ đăng ký bảo hộ quyền liên quan, quyền tác giả.
• Nộp hồ sơ đăng ký bảo hộ quyền liên quan, quyền tác giả và nhận văn bằng bảo hộ độc quyền tại Cục bản quyền tác giả.
• Theo dõi các vấn đề xâm phạm bản quyền liên quan, tiến hành lập hồ sơ tranh tụng (nếu có).

Sử dụng quyền liên quan đúng quy định là như thế nào?

Sử dụng quyền liên quan trong luật sở hữu trí tuệ bao gồm các trường hợp sau:

Trường hợp sử dụng quyền liên quan không cần xin phép và không cần trả tiền nhuận bút hay thù lao, cụ thể:

• Thực hiện sao chép một bản phục vụ cho mục đích nghiên cứu khoa học cá nhân.
• Thực hiện sao chép một bản phục vụ cho mục đích giảng dạy, trừ các trường hợp là cuộc biểu diễn, bản ghi âm, ghi hình hay chương trình phát sóng đã được công bố trước đó để giảng dạy.
• Trích dẫn một cách hợp lý với mục đích cung cấp thêm hoặc làm rõ thông tin.
• Tổ chức phát sóng tự thực hiện bản sao tạm thời với mục đích phát sóng khi được hưởng quyền phát sóng.

Các tổ chức, cá nhân khi sử dụng các quyền được quy định theo trường hợp trên không được làm ảnh hưởng đến việc khai thác bình thường buổi biểu diễn, bản ghi âm, ghi hình hay chương trình phát sóng và không gây tác động tiêu cực đến quyền của người biểu diễn, nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình hay tổ chức phát sóng.

Trường hợp sử dụng quyền liên quan không cần xin phép nhưng phải trả tiền nhuận bút hay thù lao theo thỏa thuận cho người biểu diễn, tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả, hay nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình, tổ chức phát sóng, cụ thể:

• Sử dụng dưới hình thức gián tiếp hoặc trực tiếp bản ghi âm, ghi hình đã được công bố phục vụ cho mục đích thương mại để thực hiện các chương trình phát sóng có tài trợ, có quảng cáo hoặc thu tiền dưới bất kỳ hình thức nào.
• Sử dụng bản ghi âm hay ghi hình đã được công bố cho các hoạt động kinh doanh thương mại.

Các tổ chức, cá nhân khi sử dụng các quyền được quy định theo trường hợp trên không được làm ảnh hưởng đến việc khai thác bình thường buổi biểu diễn, bản ghi âm, ghi hình hay chương trình phát sóng và không gây tác động tiêu cực đến quyền của người biểu diễn, nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình hay tổ chức phát sóng.

Điều kiện để được bảo hộ quyền liên quan?

Căn cứ theo quy định tại Điều 16 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 thì những tổ chức, cá nhân sau đây được bảo hộ quyền liên quan:

• Diễn viên, ca sĩ, nhạc công, vũ công và những người khác trình bày tác phẩm văn học, nghệ thuật (sau đây gọi chung là người biểu diễn).
• Tổ chức, cá nhân là chủ sở hữu cuộc biểu diễn quy định tại khoản 1 Điều 44 của Luật này.
• Tổ chức, cá nhân định hình lần đầu âm thanh, hình ảnh của cuộc biểu diễn hoặc các âm thanh, hình ảnh khác (sau đây gọi là nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình).
• Tổ chức khởi xướng và thực hiện việc phát sóng (sau đây gọi là tổ chức phát sóng).

Hành vi nào được xem là xâm phạm các quyền liên quan?

Căn cứ theo Điều 35 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 được sửa đổi bởi khoản 10 Điều 1 Luật Sở hữu trí tuệ sửa đổi 2022 thì hành vi được xem là xâm phạm các quyền liên quan bao gồm:

• Xâm phạm quyền của người biểu diễn quy định tại Điều 29 của Luật này.
• Xâm phạm quyền của nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình quy định tại Điều 30 của Luật này.
• Xâm phạm quyền của tổ chức phát sóng quy định tại Điều 31 của Luật này.
• Không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ nghĩa vụ quy định tại Điều 32 và Điều 33 của Luật này.
• Cố ý hủy bỏ hoặc làm vô hiệu biện pháp công nghệ hữu hiệu do chủ sở hữu quyền liên quan thực hiện để bảo vệ quyền của mình nhằm thực hiện hành vi quy định tại Điều này và Điều 28 của Luật này.
• Sản xuất, phân phối, nhập khẩu, chào bán, bán, quảng bá, quảng cáo, tiếp thị, cho thuê hoặc tàng trữ nhằm mục đích thương mại các thiết bị, sản phẩm hoặc linh kiện, giới thiệu hoặc cung cấp dịch vụ khi biết hoặc có cơ sở để biết thiết bị, sản phẩm, linh kiện hoặc dịch vụ đó được sản xuất, sử dụng nhằm vô hiệu hóa biện pháp công nghệ hữu hiệu bảo vệ quyền liên quan.
• Cố ý xóa, gỡ bỏ hoặc thay đổi thông tin quản lý quyền mà không được phép của chủ sở hữu quyền liên quan khi biết hoặc có cơ sở để biết việc thực hiện hành vi đó sẽ xúi giục, tạo khả năng, tạo điều kiện thuận lợi hoặc che giấu hành vi xâm phạm quyền liên quan theo quy định của pháp luật.
• Cố ý phân phối, nhập khẩu để phân phối, phát sóng, truyền đạt hoặc cung cấp đến công chúng cuộc biểu diễn, bản sao cuộc biểu diễn đã được định hình hoặc bản ghi âm, ghi hình, chương trình phát sóng khi biết hoặc có cơ sở để biết thông tin quản lý quyền đã bị xóa, gỡ bỏ, thay đổi mà không được phép của chủ sở hữu quyền liên quan; khi biết hoặc có cơ sở để biết việc thực hiện hành vi đó sẽ xúi giục, tạo khả năng, tạo điều kiện thuận lợi hoặc che giấu hành vi xâm phạm quyền liên quan theo quy định của pháp luật.
• Sản xuất, lắp ráp, biến đổi, phân phối, nhập khẩu, xuất khẩu, chào bán, bán hoặc cho thuê thiết bị, hệ thống khi biết hoặc có cơ sở để biết thiết bị, hệ thống đó giải mã trái phép hoặc chủ yếu để giúp cho việc giải mã trái phép tín hiệu vệ tinh mang chương trình được mã hóa.
• Cố ý thu hoặc tiếp tục phân phối tín hiệu vệ tinh mang chương trình được mã hóa khi tín hiệu đã được giải mã mà không được phép của người phân phối hợp pháp.
• Không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ quy định để được miễn trừ trách nhiệm pháp lý của doanh nghiệp cung cấp dịch vụ trung gian quy định tại khoản 3 Điều 198b của Luật này. 

Thời hạn bảo hộ quyền liên quan là bao lâu ?

Điều 34 Luật sở hữu trí tuệ 2005 quy định:

1. Quyền của người biểu diễn được bảo hộ năm mươi năm tính từ năm tiếp theo năm cuộc biểu diễn được định hình.
2. Quyền của nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình được bảo hộ năm mươi năm tính từ năm tiếp theo năm công bố hoặc năm mươi năm kể từ năm tiếp theo năm bản ghi âm, ghi hình được định hình nếu bản ghi âm, ghi hình chưa được công bố.
3. Quyền của tổ chức phát sóng được bảo hộ năm mươi năm tính từ năm tiếp theo năm chương trình phát sóng được thực hiện.
4. Thời hạn bảo hộ quy định tại các khoản 1, 2 và 3 trên này chấm dứt vào thời điểm 24 giờ ngày 31 tháng 12 của năm chấm dứt thời hạn bảo hộ các quyền liên quan.

Kết luận